ارزیابی توانمندی مدل های غیر خطی در تخمین روز تا گلدهی در ارقام گندم

نخستین گام در کمّی سازی فنولوژی، برآورد دقیق پارامترهای تاثیر گذار بر فنولوژی گیاه است که این پارامترها به طور عمده در ارتباط با دما و فتوپریود می باشد. برای بررسی نحوه واکنش گندم به دما و طول روز آزمایشی با 7 تاریخ کاشت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در پاییز 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان اجرا شد. به منظور کمّی کردن واکنش سرعت ساقه روی گندم نسبت به دما و طول روز و برآورد پارامترهای موثر برآن از 8 تابع دمایی شامل تابع مسطح، تابع لجستیک، تابع دندان مانند، تابع دو تکه ای، تابع منحنی، تابع درجه دوم، تابع درجه سوم و تابع بتا در ترکیب با 3 تابع طول روز شامل توابع درجه دوم، نمایی منفی و دوتکه ای (24) مدل برای توصیف تغییرات سرعت ساقه روی در مقابل دما و طول روز استفاده شد. برای انتخاب مدل برتر از میان مدل های مختلف از جذر میانگین مربعات خطا (rmse)، ضریب تبیین(r2) و ضرایب رگرسیون (aوb) بین تعداد روز از سبز شدن تا ساقه روی مشاهده شده در برابر تعدا روز از سبز شدن تا ساقه روی پیش بینی شده استفاده شد. هم چنین از داده های به دست آمده از یک آزمایش مستقل برای ارزیابی مستقل مدل استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که بهترین مدل برای توصیف سرعت رابطه سرعت ساقه رفتن مدل درجه دوم – درجه دوم است. براساس این مدل مقدار دمای پایهارقاممختلف گندم برای ورود به فاز زایشی 8/7-06/7 درجه سانتی گراد بود. مقدار طول روز بحرانی و ضریب حساسیت به طول روز به ترتیب 13 تا 5/14 ساعتو 02/0 تا 11/0 برآورد شد. بررسی اثرات دما و طول روز بر مرحله ساقه روی (مرحله گذر از فاز رویشی به زایشی) نشان داد که واکنش گندم به طول روز از نوع روز بلند اختیاری است. همچنین با استفاده از مدل برتر درجه دوم–درجه دوم، تعدادروز بیولوژیک مورد نیاز از سبز شدن تا ساقه روی و سبز شدن تا رسیدگی فیزیولوژیک به ترتیب 21/18 تا 08/21 و 13/59تا 14/71 روز بیولوژیک برآورد شد.